جالب است بدانیم که در ایران باستان از زمان هخامنشیان در ایران روز سپندارمذگان، عشق را جشن می گرفتند. این روز برابر ۵ اسفند در گاهشمار زرتشتی است که با روز ۲۹ بهمن در گاهشمار خورشیدی برابر است، علت این تفاوت در تاریخ این است که در گاهشمار زرتشتی۶ ماهه نخست سال ۳۰ روزه بوده است و در گاهشمار خورشیدی ۶ ماه نخست سال ۳۱ روزه می باشد. این روز سپندارمذگان یا اسفندارمذگان نام دارد و بنابراین در تقویم جدید ایرانیان این روز را در 29 بهمن جشن می گیرند.

علت انتخاب نام سپندارمدگان

در ایران باستان بغیر از ماه ها که هرکدام نامی جداگانه داشته اند هر روز نیز نامی منحصربفرد داشته است بعنوان مثال : روز اول ماه اورمزد، روز دوم ماه بهمن، روز سوم ماه اردیبهشت، روز چهارم ماه شهریور و روز پنجم ماه سپندارمذ و...

سپندار مذ لقب ملی زمین است. یعنی گستراننده، مقدس، فروتن. زمین نماد عشق است چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق می‌ورزد. زشت و زیبا را به یک چشم می‌نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان می‌دهد. به همین دلیل در فرهنگ باستان اسپندارمذگان را به‌عنوان نماد مهر مادری و باروری می‌پنداشتند.

در هر ماه، یک بار، نام روز و ماه یکی می‌شده‌است که در همان روز که نامش با نام ماه مقارن می‌شد، جشنی ترتیب می‌دادند متناسب با نام آن روز و ماه. مثلاً شانزدهمین روز هر ماه، «مهر» نام داشت و که در ماه مهر، «مهرگان» لقب می‌گرفت و می‌بینیم که چگونه هر جشنی با معنی و مفهوم عمیق خود برای مردم شادی می‌آفرید.

و همین طور روز پنجم ماه دوازدهم (اسفند)، «سپندارمذ» یا «اسفندار مذ» نام داشت که جشنی با همین عنوان می‌گرفتند. «سپندارمذگان» روز زن و زمین است. از آن زمان تاکنون روز پنجم اسفند (29 بهمن اکنون) در همه گاه‌شماری‌های ایرانی به عنوان روز جشن اسپندار مذگان شناخته می‌شود.

آیین های روز سپندارمذگان

در ایران باستان در این روز زن پادشاه بوده و بر تخت می‌نشسته و شوی و فرزندان به فرمان او بوده‌اند، در این روز مردان می‌کوشیدند تا به زنانشان ارمغانی دهند که به هر کسی نمی‌توان داد. برای مثال، در یکی از روزهای اسفند، شوهر به کوه می‌رفت تا برفی از فصل زمستان را به سرای خود آورده تا برفاب بسازد و به بانوی خود پیشکش کند؛ ارمغانی که با رنج و تلاش به دست می آمده و صدها بار ارزشمندتر از ارمغان سیمین و زر است.
در آخر باید بدانیم که مردم ایران از آن مردم هایی هستند که از قدیم زندگیشان با جشن و شادمانی پیوند فراوانی داشته است، به فراخور های گوناگون جشن می گرفتند و با سرور و شادمانی روزگار می گذرانده اند. این جشن ها نشان دهنده فرهنگ، روش زندگی، خوی، فلسفه زندگی و روی هم رفته جهان بینی ایرانیان باستان است. از آنجایی که ما با فرهنگ باستانی خود ناآشناییم شکوه و زیبایی این فرهنگ با ما بیگانه شده است. اکثر ما ایرانی ها این سالها روز ولنتاین را بعنوان روز عشق جشن می گیریم، شاید هنوز دیر نشده باشد که روز عشق را از 25 بهمن (Valentine) به ۲۹ بهمن (سپندار مذگان ایرانیان باستان) برگردانیم...